گیربکس چیست؟
گیربکس ها که درزبان فارسی معادل آن “جعبه دنده “می باشد ماشینهایی هستندکه بعدازموتوریا سرراه وسایل صنعتی قرارمی گیرندو می توان باکم وزیادکردن نسبت توسط مکانیزم داخل گیربکس ،گشتاورموردنیازدستگاه رابدست آورد.
گیربکس ها به دودسته تولید می گردند : دسته اول گیربکس های کاهنده ودسته دوم گیربکس های افزاینده.
- دسته اول-گیربکس های کاهنده:
این نوع گیربکس ها بین محرک و متحرک قرار میگیرد و دور موردنیاز را تأمین می کند و درتیپ های مختلفی ساخته می شود:
الف) گیربکس باچرخ دنده های ساده
ساده ترین سیستم درگیری دومحور موازی با استفاده ازچرخ دنده های ساده امکان پذیر می باشدکه دنده کاملاً موازی درامتداد محور شافت می باشد و بیشترین کاربرد را در گیربکس های خودرو وگیربکس های ماشینهای ابزار مانند تراش و فرز و غیره رادارد. انتقال نیرودردنده های ساده بصورت سطح و خطی می باشد.
ب)گیربکس باچرخ دنده های هلیکال
این نوع چرخ دنده ها از دسته چرخ دنده های مارپیچ می باشند که انتقال نیرو در این دنده ها با حرکت یک نقطه درامتداد سطح دنده انجام می شود. کاربرد این نوع دنده ها به منظور کاستن صدا و درگیری نرم چرخ دنده ها درسیستم های مختلف انتقال نیرو بکار می روند و می توانند دردورها و توان های بالاتری نسبت به دنده های ساده استفاده شوند.
ج)گیربکس باچرخ دنده های جناقی
بمنظور کاستن نیروی محوری اعمال روی شفت دنده ها و چرخ دنده های هلیکال و همچنین افزایش میزان گشتاور انتقال یافته ،دنده های هلیکال بصورت متقابل به عنوان جناقی بکارمی روند. این نوع دنده ها درگیربکس های کاهنده پرقدرت مانند آسیاب های سیمان ، ورودی خط فولاد و امثال آن بیشترین کاربرد را دارند.
د)گیربکس باچرخ دنده های حلزونی
درحالاتی که میزان کاهش سرعت بالا بوده وهمچنین فضامحدوداست ودو محور ورود و خروج دریک امتداد نباشد از گیربکس های حلزونی VF ویامرکب VF/VF با چرخ دنده حلزون و پیچ حلزون استفاده می گردد.
ﻫ )گیربکس باچرخ دنده اسپیرال (مخروطی پیچ)
درگیربکس هایی که به منظور انتقال نیرو در محورها ،متعامد و غیرمتعامد و متنافر نیاز به سیستم درگیری دنده ها در دو سطح مورب بوده که توسط چرخ دنده های مخروطی مارپیچ (اسپیرال) و با دنده های هلیکال ترکیب شده تامین می گردد.
و)گیربکس باچرخ دنده های خورشیدی
امروزه درصنایع سبک و سنگین برای کاهش و یا افزایش دور در صورت بالا بودن نسبت تبدیل و توان های بسیار بالا در فضاهای محدود و راندمان بالای گیربکس ،ازاین نوع چرخ دنده ها استفاده می شود.چرخ دنده های خورشیدی با قابلیت استفاده در دورهای بالا و توان های بالا، یکی ازپرکارترین چرخ دنده ها در صنایع نوین معرفی شده اند.
ز)گیربکس فن برجهای خنک کن (کولین تاور)
درصنایعی که می بایست ازفن های خنک کن آب مصرفی وکاهش حرارت چرخه تولید انرژی استفاده کرد ،به منظورتأمین دور لازم جهت خنک کنندگی کافی از گیربکس های مخصوصی به نام گیربکس های فن برجهای خنک کن (کولین تاور)استفاده می شود.
- دسته دوم –گیربکس های افزاینده:
درصنایع کشور بخصوص صنایع نیروگاهی و صنایع پالایشگاهی و صنایع پتروشیمی و غیره نیاز به گیربکس های پردور بالا می باشد که آنها گیربکس های افزاینده نامیده می شوند.
گیربکس ها در خط تولید های مختلف نیز متفاوت هستند که در ادامه به معرفی آنها خواهیم پرداخت:
